نماز جمعه و زندانیان
عن الصادق - علیه السلام - قال
ان علی الامام ان یخرج المحبسین فی الدین یوم الجمعة الی الجمعة و یوم العید الی العید و یرسل معهم فاذا قضوا الصلاة و العید ردهم الی السجن
از امام صادق (ع ) نقل شده که فرمود همانا برعهده امام است آنان را که زندانی هستند روز جمعه به نماز و روز عید به نماز عید بیرون آورد و ماءمورها را با آنان بفرستند ، آنگاه که نماز را خواندند آنها را به زندان برگردانند . (وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 36)
مرگ در راه نماز جمعه
عن علی - علیه السلام - قال
ضمنت لستة علی الله الجنة منهم رجل خرج الی الجمعة فمات فله الجنة
از علی (ع ) نقل شده که فرمود برای شش نفر بهشت را ضامن هستم که خداوند به آن ها عطا کند از آن ها مردی است که در راه رفتن به نماز جمعه بمیرد . (وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 11)
اهمیت نماز جمعه
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
ثلث تعلم امتی ما لهم فیهن لضربوا علیهن بالسهام الاذان و الغدو الی الجمعة و الصف الاول
سه چیز است که اگر امت من فضیلت آنها را می دانستند ، برای (سبقت در) انجام آن به قرعه متوسل می شدند و آن عبارتند از
1 - اذان گفتن
2 - بیرون رفتن به سوی نماز جمعه
3 - صف اول نماز جماعت (مستدرک الوسائل ، ج 1 ص 490 ، بحارالانوار ، ج 89 ، ص 197)
اهمیت نماز جمعه
قال رسول الله - -صلی الله علیه وآله -
ان الله سبحانه فرض علیکم الجمعة فی عامی هذا ، فی شهری هذا ، فی ساعتی هذه ، فریضة مکتوبة ، فمن ترکها فی حیاتی و بعد مماتی الی یوم القیامة ، جحودا لها و استخفافا بحقها فلا جمع الله شمله ، و لا بارک الله فی امره الا لا حج له ، الا لا صدقه له ، الا لا برکة له ، الا ان یتوب ، فان تاب الله علیه ،
خداوند نماز جمعه را بر شما در همین سال و همین ماه و همین ساعت ، واجب کرد ، فریضه ای که ثبت شده است هر کس در حال حیات و پس از مرگ من تا روز قیامت آن را از روی انکار و سبک شمردن حق آن ترک کند ، خدا هرگز کار او را سامان نداده و مبارک نگرداند . آگاه باشید که برای او نماز ، حج صدقه ، و برکتی نیست مگر آن که توبه کند پس اگر توبه کرد ، خدا هم توبه اش را می پذیرد ، و (با رحمت به سوی او می نگرد) مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 10 . 11)
جمعه و تعطیلی کارها
قال جعفر بن محمد عن ابیه - علیه السلام -
بینما رسول الله -صلی الله علیه وآله - قائما یخطب یوم الجمعة ، و کان سوقا یقال لها البطحاء ، و کانت بنوسلیم تجلب الیها السبی ، و الخیل و الغنم ، و کانت الانصار اذا تزجوا ضربوا ، بالکبر و المزمار ، و اذا سمعوا ذلک خرج الناس الیهم و ترکوا رسول الله قائما فعیرهم الله بذالک فانزل الله تعالی و اذا راءوا تجارة او لهوا انفضوا الیها و ترکوک قائما قل ما عندالله خیر من اللهو و من التجارة و الله خیرالرازقین
امام صادق (ع ) از پدر بزگوارش نقل می کند هنگامی که رسول خدا (ص ) ایستاده و خطبه می خواند ، در مدینه بازاری بود که به آن بازار بطحاء می گفتند وقبیله بنی سلمی روز جمعه به آن بازار برده ، اسب ، و گوسفند می آوردند ، و انصار برای تبلیغ (کالا) ساز و دهل می نواختند ، نمازگزاران چون آن صدا را شنیدند ، به سوی بنی سلیم شتافته و پیامبر را (در حال خطبه خواندن ) رها نمودند ، خداوند به خاطر این کار ، آنان را سرزنش نمود و در این رابطه این آیه را نازل فرمود هنگامی که تجارت یا لهوی ، (صداهای یاد شده ) را ببینند و بشنوند ، به سوی آن رفته و تو را (در حال خطبه خواندن ) ایستاده رها می نمایند بگو (آنچه نزد خداست بهتر از تجارت و لهو می باشد و خداوند بهترین روزی دهندگان است ) . (مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 24) .
تکریم مؤ منان
قال الصادق - علیه السلام -
ان الله اکرم المؤ منین بالجمعة
همانا خداوند - تبارک و تعالی - مؤ منان را به وسیله نماز جمعه گرامی می داشت . (مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 5)
توجه فرشتگان به نماز گزاران در نماز جمعه
عن النبی -صلی الله علیه وآله -
اذا کان یوم الجمعة کان علی کل باب من ابواب المسجد ملئکة یکتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طوار الصحف و جاءوا یستمعون الذکر
چون در روز جمعه فرا رسد ، بر درب هر مسجدی ملائکه می نشینند و نام مردم را به ترتیب ورود اول و دوم و سوم می نویسند تا وقتی که امام جمعه در جایگاه خود قرار می گرفت پرونده ها را جمع می کند و به ذکر (خطبه ها) گوش فرا می دهند . (بحارالانوار ، ج 89 ، ص 12 ، مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 38) .
مصادف با روز حساب
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
یوم الجمعة فهو یوم یجمع الله فیه الاولین و الاخرین یوم الحساب
روز جمعه مصادف با روز حساب است که خداوند در آن روز اولین و آخرین مخلوق خویش را گرد می آورد . (مستدرک الوسائل ، ج 6 ، ص 41)
انتخاب روز جمعه
قال ابوعدالله - علیه السلام -
ان النار اختار من کل شی ء شیئا فاختار من الایام یوم الجمعة
خداوند از میان هر نوع از موجودات فردی ، را (به عنوان بهترین فرد) برگزیده و از میان روزها ، جمعه را انتخاب نمود . (کافی ، ج 3 ص 413)
علت نامگذاری جمعه
قال الباقر - علیه السلام -
ان الله - عزوجل - جمع فیها خلقه لولایة محمد و وصیة فی المیثاق فسماه یوم الجمعة لجمعه فیه خلقه
خداوند در آن روز خلق خود را جهت گرفتن پیمان برای ولایت حضرت محمد (ص ) و وصی اش علی (ع ) جمع نمود و سپس به خاطر گرد آمدن مخلوقاتش در آن روز آن را جمعه نامگذاری کرد . (اصول کافی ، ج 3 ، ص 415 مستدرک الوسائل ، ج 6 ص 59)
نماز جمعه ، حج فقرا
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
الجمعة حج المساکین
نماز جمعه حج فقرا است . (کنزالعمال ج 7 ، ص 707 ، ح 21031)
طلب روزی بعد از نماز جمعه
فاذا قضیت الصلوة فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله و اذکروا الله کثیرا لعلکم تفلحون
و هنگامی که نماز پایان گرفت ، شما آزادید در زمین پراکنده شوید و از فضل الهی طلب کنید و خدا را بسیار یاد نمایید تا رستگار شوید . (سوره جمعه ، آیه 10) .
خطبه نماز جمعه پیامبر -صلی الله علیه وآله -
واذا راو تجارة او لهوا انفضوا الیها و ترکوک قائما قل ما عند الله خیر من اللهو و من التجارة و الله خیرالرازقین
هنگامی که تجارت و سرگرمی و یالهوی را ببینند ، پراکنده خواهند شد وبه سوی آن می روند و تو را ایستاده به حال خود رها می کنند ، بگو آنچه نزد خدا است بهتر از لهو و تجارت است و خداوند بهترین روزی دهندگان است . (سوره جمعه ، آیه 11)
نماز جمعه
یاایهاالذین امنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکرالله و ذروا البیع ذلکم خیرلکم ان کنتم تعلمون
ای کسانی که ایمان آورده اید ! هرگاه شما را برای نماز و روز جمعه بخوانند فی الحال به ذکر خدا بشتابید و کسب و تجارت را رها کنید که این نمازجمعه از هر تجارت سودمندی اگر بدانید برای شما بهتر خواهد بود . (سوره جمعه ، آیه 9)
آداب نماز شب و شب زنده داران
قال علی - علیه السلام -
اما اللیل فصافون اقدامهم ، تالین لاجزاء القرآن یرتلونها ترتیلا ، یرحزنون به انفسهم و یستثیرون به دواء دائهم فاذا مروا بایة فیها تشویق رکنوا الیها طمعا و تطلعت نفسوهم الیها شوقا و ظنوا انها نصب اعینهم ، و اذا مروا بایة فیها تخویف اصغوا الیها مسامع قلوبهم و ظنوا انها زفیر جهنم و شهیقها فی اصول اذانهم فهم حانون علی اوساطهم مفترشون لجباههم و اکفهم و رکبهم و اطراف اقدامهم یطلبون الی الله فی فکاک رقابهم و اماالنهار فحلماء علماء ابرار اتقیاء
(پرهیزکاران ) به هنگام شب برپا می خیزند و آیات قرآن را با دقت و تاءمل می خوانند و با خواندن و اندیشیدن در آن خود را محزون می سازند و می کوشند که با آن می کوشند که با آن ، درد خود را درمان کنند هرگاه به آیه ای برسند که شوق انگیز و امید آفرین ، باشد به آن طمع ورزند و مشتاقانه به آن نگرند ؛ گویی پاداشی که آن آیه بازگو می کند در برابر دیدگان آنهاست و چون به آیه ای برسند که در آن ترس و بیم است ، گوش دل خویش را می گشایند که گویی فریاد و فغان اهل دوزخ در کنار گوش آنهاست ، قامت خود را در مقابل حق خم می کنند و پیشانی و کف دست و زانوان و سر انگشتان را بر زمین می نهند و از خداوند بزرگ آزادی خویش (را از آتش دوزخ ) درخواست می کنند و به هنگام روز ، شکیبا و دانا و نیکوکار و پرهیزکار می باشند . (نهج البلاغه ، خطبه 193 ، الدلیل ، ج 2 ، ص 997)
تاءثیر شب زنده داری
قال علی - علیه السلام -
فاتقوا الله عبادالله تقیة ذی لب ، شغل التفکر قلبه ، و انصب الخوف بدنه ، و اسهر التهجد غرار نومه ، و اظماء الرجاء هواجریومه ، و ظلف الزهد شهواته ، و اوجف الذکر بلسانه ، و قدم الخوف لامانه
ای بندگان خدا ! از خدا بترسید همانند ترسیدن خردمندی که اندیشه قیامت او را به خود مشغول کرده و ترس از خدا جسمش را رنجور ساخته و شب زنده داری (برای عبادت ) خواب اندک او را گرفته وامید به حق ، او را در نیم روز تشنه نگاه داشته و بی توجهی به دنیا خواهش های نفس را از او دور کرد پیوسته ذکر خدا بر زبانش جاری است و ترس (از خدا) را برای امنیت (روز رستاخیر بر همه چیز) مقدم داشته است . (نهج البلاغه ، خطبه 82)
روشنی در نماز شب
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
صلاة اللیل نور
نماز شب نور است . (میزان الحکمه ، ج 10 ، ص 234)
بیداری شب مایه قرب الهی
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
ان قیام اللیل قربة الی الله
بیداری شب انسان را به خدا نزدیک می کند . (بحارالانوار ، ج 87 ، ص 122)
شب زنده داری
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
من ختم له بقیام اللیل ثم مات لفه الجنة
کسی که عمرش به شب زنده داری به پایان برسد ، بهشت پاداش او است . (وسائل الشیعه ج 5 ، ص 274)
نورانیت دل
عن النبی -صلی الله علیه وآله -
قال یا علی ! خمسة تنور القلب کثرة قرائة قل هو الله احد و قلة الکلام و مجالسة العلماء والصلاة فی اللیل و المشی ء الی المساجد
یا علی ! پنج چیز دل را نورانی می کند کثرت تلاوت سوره (قل هو الله احد)کم گویی ، مجالست با علما ، نماز شب و گام برداشتن به سوی مسجد . (المواعظ العددیه ، ص 258)
بهترین نماز مستحبی
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
افضل الصلاة بعد الصلوة المکتوبة الصلاة فی جوف اللیل
برترین نماز بعد از نماز واجب ، نماز خواندن در دل شب است . (کنز العمال ، ج 7 ، ص 21397)
نماز شب ، چراغ قبر
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
صلوة اللیل سراج لصاحبها ، فی ظلمة القبر
نماز شب چراغی است در تاریکی قبر . (بحارالانوار ، ج 87 ، ص 161)
قضای نماز شب
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
ان الله یباهی بالعبد یقضی صلوة اللیل بالنهار یقول ملائکتی عبدی یقضی ما لم افترضه علیه الشهدوا انی قد غفرت له
همانا خداوند مباهات می کند به بنده ای که نماز شب را در روز قضا کند و می فرماید ای فرشتگان من ! بنده من قضا می کند چیزی را که من براو واجب نکرده ام گواه باشید که من او را آمرزیدم . (بحارالانوار ، ج 87 ، ص 202)
رضوان خدا
عن الرضا - علیه السلام -
رضوان الله الصلوة باللیل
نماز شب ، رضوان (خشنودی ) خدا را به همراه دارد . (من لایحضره الفقیه ، ج 1 ص 412)
قلب نورانی
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
ان العبد اذا تخلی بسیده فی جوف اللیل المظلم و ناجاه اثبت الله النور فی قلبه
هنگامی که بنده ای در دل شب تاریک با خدای خود خلوت کرده و با او مناجات کند ، خدا قلب او را نورانی خواهد ساخت . (میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 419) .
برخاستن از بستر برای نماز شب
تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا و طمعا و مما رزقنا هم ینفقون ، فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرة اعین جزاء بما کانوا یعملون
پهلوهایشان از بستر در دل شب دور می شود (و به پای می خیزید ، و روی به درگاه خدا می آورند) و پروردگار خویش را با بیم و امید می خوانند و از آنچه به آنان روزی داده ایم انفاق می کنند ، هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمی که مایه روشنی چشم ها است ، برای آنها نهفته شده این پاداش کارهایی است که انجام می دادند . (سوره سجده آیه 15 ، 16)
طلب استغفار هنگام سحر
الصابرین والصادقین و المنفقین و المستغفرین بالاسحار
آنها که (در برابر مشکلات و در مسیر اطاعت و ترک گناه ) استقامت می ورزند راستگو هستند (در برابر خدا) خضوع ، و (در راه او) انفاق می کنند و در سحرگاهان استغفار می کنند . (سوره عمران آیه 17)
تسبیح خدا در شب
و من اللیل فاسجد له و سبحه لیلا طویلا
و در شبانگاه برای او سجده کن و مقداری طولانی از شب او را تسبیح گوی (سوره دهر آیه 26)
علت قرار دادن نافله
قال الصادق - علیه السلام -
انما جعلت النافلة لیتم بها ما یفسد من الفریضة
نافله برای این قرار داده شده است تا به وسیله آن ، کاستی های نماز واجب جبران گردد . (علل الشرایع ، ج 2 ، ص 329 ، وسائل الشیعه ، ج 3 ص 54)
فضیلت نماز مستحبی
عن ابی جعفر - علیه السلام - قال
انه لیتقرب الی بالنافلة حتی احبه فاذا احببته کنت سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به و لسانه الذی ینطق به ویده التی یبطش بها
به درستی که بنده من با نمازهای نافله به من تقرب جوید تا آن که او را دوست بدارم پس چون او را دوست بدارم ، گوش او شوم که با آن بشنود و چشم او بشوم که با آن ببیند و زبان او گردم که با آن سخن گوید و دست او شوم که با آن (به خشم و تندی ) بگیرد . (اصول کافی ، ج 2 ، ص 352)
ارجحیت نماز واجب
قال علی - علیه السلام -
لاقربة بالنوافل اذا اضرت بالفرائض
اگر نمازهای مستحبی به نمازهای واجب ضرر برساند ، موجب قرب به خداوند نخواهد شد . (الحیاة ، ج 1 ، ص 318)
برطرف شدن ناراحتی با نماز
عن ابی عبدالله - علیه السلام - قال
کان علی - علیه السلام - اذا هاله شی ء فزع الی الصلاة ، ثم تلی هذه الایة واستعینوا بالصبر و الصلاة
وقتی برای امیرالمؤ منین (ع ) مشکلی پیش می آمد ، به نماز پناه می برد (ناراحتی خود را با خواندن نماز جبران می کرد) آیه (از شکیبایی و نماز یاری جویید)راتلاوت می کرد . (وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 263)
نماز و طلب حاجت
قال الصادق - علیه السلام -
ان الله - عزوجل - فرض علیکم الصلوات فی احب الاوقات الیه ، فاسئلوا الله حوائجکم عقیب فرائضکم
به درستی که خداوند نمازهای واجب را در محبوب ترین اوقات واجب کرد ، پس بعد از نمازهایتان حاجات خود را از خدا بخواهید . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 324) .
ثمره زیاد خواندن نماز
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
مادمت فی الصلاة فانک تقرع باب الملک الجبار ، و من یکثر قرع باب الملک یفتح له
مادامی که تو در نمازهستی ، درب خانه پادشاه توانا را می کوبی ، هر کس که در کوبیدن درب خانه پادشاه پافشاری کند ، آن درب روی او باز می شود . (بحارالانوار ، ج 77 ، ص 80)
قبولی نافله با انجام فریضه
قال الباقر - علیه السلام -
انما تقبل النافلة بعد قبول الفریضة
به درستی که نماز نافله زمانی مورد قبول است که (نماز) فریضه مورد قبول واقع شود . (وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 20)
علت ضرورت نماز نافله
قال الباقر - علیه السلام -
انما جعلت النافلة لیتم بها ما افسده من الفریضة
همانا (نماز) نافله را به این جهت قرار دادند که کاستی های نماز واجب را جبران کند . (وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 20)
سبب قبولی نافله
قال الباقر - علیه السلام -
واذا لم یؤ د الرجل الفریضه لم تقبل منه النافله
اگر کسی نماز واجب به جا نیاورد ، نافله او مقبول نیست . (وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 20)
آثار زیاد نماز خواندن
قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -
اکثرکم ازواجا فی الجنة اکثرهم صلوة فی الدنیاء
کسانی که در دنیا زیاد نماز می خوانند ، در بهشت همسران زیاد خواهند داشت . (مستدرک الوسائل ، ج 1 ص 175)
نماز و رفع مشکلات
عن الصادق - علیه السلام - قال
ما یمنع احدکم اذا دخل علیه غم من غموم الدنیا ان یتوضاء ثم یدخل المسجد فیرکع رکعتین ، یدعواالله فیهما اما سمعت الله یقول و استعینوا بالصبر و الصلاة
وقتی در اثر فشار زندگی و حوادث روزگار مشکلاتی برای کسی پیش آمد ، وضو بگیرد و به مسجد برود و دو رکعت نماز به جای آورد ، و خدا را بخواند . آیا شنیده ای که خداوند می فرماید از شکیبایی و نماز یاری جویید . (وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص 263)
آمادگی برای نماز مستحبی
قال الصادق - علیه السلام - ان القلب یحیی و یموت فاذا حی فادبه بالتطوع ، و اذا مات فاقصره علی الفرائض
همانا ، قلب انسان می میرد و زنده می شود ، پس وقتی که قلب زنده (و با نشاط) است او را به اعمال (نماز) مستحبی وادار کن و زمانیکه قلب مرده است ، به واجبات اکتفا کن . (مستدرک الوسائل ، ج 1 ص 177)
شیعه علی و کثرت نماز
قال الباقر - علیه السلام -
انما شیعة علی کثیرة صلاتهم کثیرة تلاوتهم للقرآن
شیعیان و پیروان خط علی زیاد نماز می گزارند ، و زیاد تلاوت قرآن می کنند . (صفات الشیعه ، ص 436)
