حقیقت سجده
قال الصادق - علیه السلام -
ما خسر و الله من اتی بحقیقة السجود ، و لو کان فی العمر مرة واحدة ، و ما افلح من خلا بربه فی مثل ذلک الحال شبیها بمخادع لنفسه غافل لاه عما اعد الله للساجدین من انس العاجل ، و راحة الاجل ، ولا بعد ابدا عن الله من احسن تقربه فی السجود ، ولا قرب الیه ابدا من اساء ادبه و ضیع حرمته بتعلیق قلبه بسواه فی حال سجوده ، فاسجد سجود متواضع ذلیل علم انه خلق من تراب یطاءه الخلق و انه رکب من نطفة یستقذرها کل احد و کون و لم یکن و قد جعل الله معنی السجود سبب التقرب الیه بالقلب و السر و الروح ، فمن قرب منه بعد من غیره ، الا یری فی الظاهر انه لایستوی حال السجود الا بالتواری عن جمیع الاشیاء و الاحتجاب عن کل ما تراه العیون ، کذلک اراد الله تعالی امر الباطن فمن کان قلبه متعلقا فی صلاته بشی ء دون الله ، فهو قریب من ذلک الشی ء بعید من حقیقة ما اراد الله منه فی صلاته ، قال الله - عزوجل - (ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه ) و قال رسول الله صلی الله علیه وآله - قال الله - عزوجل - لا اطلع علی قلب عبد فاعلم منه حب الاخلاص لطاعتی لوجهی ، و ابتغاء مرضاتی الا تولیت تقویمه و سیاسته و من اشتغل فی صلاته بغیری فهو من المستهزئین بنفسصه و مکتوب اسمه فی دیوان الخاسرین
به خدا قسم ! کسی که حقیقت سجود را به جای آورد ، زیان نکند ، اگر چه در تمام عمرش تنها یک بار چنی کند و رستگار نشود کسی که در چنین حالتی مانند کسی که خود را فریب می دهد با خدایش خلوت کند و از آنچه که برای ساجدان آماده کرده غافل باشد (یعنی ) انسی دنیوی و آسایشی اخروی و آنکس که به واسطه تعلق قلب خویش به جز خدا در شخص حال سجود ادبش را نگاه ندارد و حرمتش را ضایع کند او را قربی نباشد پس چون شخص متواضع و ذلیلی سجده کن که می داند او را از خاکی که مردمان بر آن پای می نهند بیافریده اند و او در نطفه ای بوده که همه از بویش متنفرند و قبلا نبوده و بعدا موجود شده است و خداوند حقیقت سجود را وسیله ای قرار داد تا انسان به قلب و باطن و روحش بدو تقرب جوید پس هر کسی که بدو نزدیک شود ، از غیر او دور گردد آیا نمی بینی که ظاهر سجده درست نیاید جز با مخفی شدن از جمیع اشیاء و مستور گشتن از هرآنچه چشمها می بینند ؛ همین طور خداوند نیز امر باطن را خواهان است پس کسی که قلبش در نماز به چیزی جز خداوند تعلق یابد ، از آنچه که خدا در نماز از او خواسته دور و به آن چیز که بدان تعلق یافته نزدیک است خداوند - عزوجل - می فرماید (خداوند در سینه کسی دو قلب ننهاده است ) و پیامبر خدا (ص ) فرمود خداوند می فرماید (قلب هیچ بنده ای را نبینم که در آن حب اخلاص برای عبادتم و طلب رضایم باشد ، مگر آن که قوام و اداره امورش را عهده دار شوم و آنکس که در نمازش به کسی جز من مشغول شود از کسانی باشد که خودرا به استهزاء گرفته اند ، و نامش در دیوان زیانکاران نوشته شود) . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 136)
