مانع تقرب به خدا
قال علی - علیه السلام - :
لاقربة بالنوافل اذا اضرت بالفرائض ؛
نوافل و مستحبات اگر به واجبات ضرر برساند موجب تقرب به درگاه خدای تعالی نخواهند بود .
(غررالحکم ، ص 345)
مانع تقرب به خدا
قال علی - علیه السلام - :
لاقربة بالنوافل اذا اضرت بالفرائض ؛
نوافل و مستحبات اگر به واجبات ضرر برساند موجب تقرب به درگاه خدای تعالی نخواهند بود .
(غررالحکم ، ص 345)
نماز و آزردن همسر
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
من کان له امرئة توذیه لم یقبل الله صلاتها و لاحسنة من عملها حتی تعینه و ترضیه و ان صامت الدهر . . . و علی الرجل مثل ذلک الوزر اذا کان لها مؤ ذیا ظالما ؛
کسی که همسر خود را بیازارد ، نماز و اعمال نیک او مورد پذیرش الهی قرار نمی گیرد ، مگر آن که به کمک او بپردازد و رضایتش را جلب کند ، گرچه همشه روزه دار باشد والبته شوهر نیز دارای همین نوع از عقاب است و در صورتی که همسر خویش را بیازارد و به او ظلم روا دارد .
(وسائل الشیعه ، ج 14 ، ص 116)
شرب خمر مانع نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
لاتقبل صلوة شارب الخمر اربعین یوما الا ان یتوب ؛
نماز شرابخوار تا چهل روز مقبول نخواهد شد ، مگر این که توبه کند .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 317 . میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 388)
گناه مانع نمازشب
جاء رجل الی امیرالمؤ منین - علیه السلام - فقال : یاامیرالمؤ منین انی قد حرمت الصلاة باللیل ، فقال امیرالمؤ منین - علیه السلام - : انت رجل قد قیدتک ذنوبک ؛
مردی نزد امیرالمؤ منین (ع ) آمد و گفت : ای امیرمؤ منان ! من از نماز شب محروم شدم . علی (ع ) فرمود : تو مردی هستی که گناهانت تو را زندانی (اسیر) کرده است .
(میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 422)
کینه به والدین مانع نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
من نظر الی ابویه نظر ماقت و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلوة ؛
هر کس با چشم بغض و کینه به پدر و مادر خود که به وی ستم کرده اند ، نگاه کند ، نمازش در پیشگاه الهی نامقبول است .
(اصول کافی ، ج 2 ، ص 349)
نماز و بازار
رجال لاتلهیهم تجارة و لابیع عن ذکر الله و اقام الصلوة و ایتاء الزکوة ؛
مردانی که نه تجارت و نه معامله ، آنها را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و ادای زکات غافل نمی کند .
(سوره نور ، آیه 37)
اهداف شیطان از بازداشتن نماز
انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوة و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر الله و عن الصلوة فهل انتم منتهون ؛
شیطان می خواهد درمیان شما به وسیله شراب و قمار عداوت ایجاد کند و شما را از ذکر خدا و از نماز بازدارد ، آیا (با این همه زیان و فساد و با این نهی اکید) خودداری خواهید کرد ؟
(سوره مائده ، آیه 91)
حبط عمل
عن النبی - صلی الله علیه وآله - قال :
یا علی !شارب الخمر لایقبل - عز و جل - صلاته اربعین یوما فان مات فی الاربعین مات کافرا ؛
ای علی !نماز آدم شرابخوار تا چهل روز پذیرفته نیست و اگر در ظرف چهل روز بمیرد ، کافر از دنیا رفته است .
(بحارالانوار ، ج 77 ، ص 47)
نماز و زکات
قال الرضا - علیه السلام - :
من صلی و لم یزک لم تقبل صلوته ؛
هر کس نماز بخواند ، ولی زکات و مالیات اسلامی نپردازد ، نمازش قبول نمی شود .
(بحارالانوار ، ج 96 ، ص 12)
ثمره قبول شدن نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
الصلاة وکل بها ملک لیس له عمل غیرها ، فاذا فرغ منها قبضها ثم صعد بها فان کانت مما تقبل قبلت و ان کانت مما لایقبل قیل له : ردها علی عبدی ، فینزل بها حتی یضرب بها وجهه ثم یقول : اف لک !لایزال لک عمل یعنینی ؛
برای نماز فرشته ای انتخاب شده که جز آن کاری ندارد ، زمانی که نمازگزار از نماز فارغ شود ، آن فرشته آن را می گیرد و به آسمان می برد ، و هرگاه از قبول شدنیها باشد پذیرفته می گردد ، اگر نه به فرشته گفته می شود آن را به صاحبش بازگردان . پس وی با آن نماز فرود آید و آن را بر روی صاحبش بکوبد و گوید : اف بر تو باد!که همواره از تو عملی صادر می شود که مرا به زحمت می اندازد .
(وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 17)
نتیجه لقمه حرام
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
من اکل لقمة حرام لم یقبل له صلواة اربعین لیلة و لم تستجب له دعوة اربعین صباحا ؛
کسی که لقمه حرام بخورد ، تا چهل شب نماز او قبول نمی شود و دعای وی نیز تا چهل روز به اجابت نمی رسد .
(دارالسلام نوری ، ج 4 ، ص 213)
خشم بر والدین ، مانع قبولی نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
من نظر الی ابویه نظر ماقت ، و هما ظالمان لم یقبل الله له صلاة ؛
هرکه به پدر و مادر نگاه تند و خشم آلود کند ، اگرچه به وی ستم کرده باشند ، خداوند نمازش را نمی پذیرد .
(جامع السعادات ، ج 2 ، ص 351)
غیبت ، مانع قبولی نماز
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
من اغتاب مسلما او مسلمة لم یقبل الله صلوته و لا صیامه اربعین یوما و لیلة الا ان یغفر له صاحبه ؛
هر کس غیبت مرد یا زن مسلمانی را کند ، تا چهل شبانه روز نماز و روزه اش پذیرفته نیست ، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد .
(بحارالانوار ، ج 75 ، ص 258)
نماز کامل و نجات از آتش
قال الرضا - علیه السلام - :
اذا کان یوم القیامة یدعی بالعبد فاول شی ء یسئل عنه الصلاة فاذا جاء بها تامة و الا زخ فی النار ؛
وقتی قیامت شود بنده را می خوانند اول چیزی که از او می پرسند نماز است ، پس اگر نمازش را تام و تمام به جا آورده باشد ، نجات می یابد ، و اگر نمازش را با شرایط و آداب صحت یا قبولی آن به جا نیاورده باشد ، او را به آتش می افکنند .
(وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 19)
توجه به خدا و قبولی نماز
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
. . . ان منها (الصلاة ) لما یلف کما یلف الثوب الخلق ، فیضرب بها وجه صاحبها و انما لک من صلاتک ما اقبلک علیه بقلبک ؛
بعضی نمازها همانند لباس کهنه پیچیده و بر سر صاحبش کوبیده می شود ، به درستی که آن مقدار از نماز تو قبول می شود که به خدا توجه قلبی داشته باشی .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 260)
قبولی اعمال بستگی به نماز دارد
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
اول ما ینظر فی عمل العبد فی یوم القیامة فی صلوته فان قبلت نظر فی غیرها و ان لم تقبل لم ینظر فی عمله بشی ء ؛
اولین چیزی که روز قیامت ، به عمل انسان نگاه می کند ، نماز است . اگر نماز قبول شدبه اعمال دیگر هم نگاه می کنند ، و اگر نماز مورد قبول واقع نشد ، به هیچ عمل دیگر آن توجه نمی کنند .
(میزان الحکمة ، ج 5 ، ص 374 . بحارالانوار ، ج 82 ، ص 227)
چهار چیز مانع قبولی نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
اربعة لاتقبل لهم صلوة : الامام الجائر و الرجل یوم القوم و هم له کارهون و العبد الابق من موالیه من غیر ضرورة و المرئة تخرج من بیت زوجها بغیر اذنه ؛
چهار گروه هستند که نمازشان قبول نیست :
1 - پیشوای جائر .
2 - مردی که امامت نماز جماعتی را به عهده می گیرد که جماعت از امامت او کراهت دارد .
3 - عبدی که بدون ضرورت از مولایش فرار کند .
4 - زنی که بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون رود .
(جامع احادیث الشیعه ، ج 5 ، ص 52)
نماز کامل ، شرط قبولی نماز
قال الباقر - علیه السلام - :
اذا ما ادی الرجل صلاة واحدة تامة قبلت جمیع صلاته ؛
وقتی که انسان یک نماز کامل و تام به جا آورد ، همه نمازهای او مورد قبول می شود .
(وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 20)
مقدار قبولی نماز
قال الباقر - علیه السلام - :
علیک بالاقبال علی صلاتک فانما یحسب لک منها ما اقبلت علیه ؛
در نماز توجه به خدا داشته باش ، زیرا از نماز آن مقدار قبول می شود که تو به آن توجه داری .
(محجة البیضاء ، ج 1 ، ص 354)
حضور قلب
قال زین العابدین - علیه السلام - :
ان العبد لایقبل من صلاته الا ما اقبل علیه منها بقلبه ؛
همانا نماز بنده پذیرفته نمی شود ، مگر آن چه را که باقلبش به نماز توجه کرد .
(وسائل الشیعه ، ج 4 ، ص 688 . المواعظ العددیه ، ص 270)
نماز ، ملاک قبولی اعمال
قال الصادق - علیه السلام - :
اول ما یحاسب به العبد ، الصلاة فان قبلت قبل سائر عمله و اذا ردت رد علیه سائر عمله ؛
نخستین چیزی که از بنده حسابرسی می شود نماز است ، پس اگر نماز پذیرفته شد اعمال دیگرش نیز پذیرفته می شود . اگر نمازش رد شود ، بقیه اعمال او هم قبول نخواهد شد .
(وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 23 . فلاح السائل ، ص 127 . من لایحضره الفقیه ، ج 1 ، باب 30 ، حدیث 5)
نشانه قبولی نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
من احب ان یعلم اقبلت صلاته ام لم تقبل فلینظر هل منعته صلاته من الفحشاء و المنکر فبقدر ما منعته قبلت منه ؛
هرکس دوست دارد بداند نمازش قبول شد یا نه ، ببیند که آیا نمازش او را از گناه و زشتی باز داشته یا نه ؟ پس به هر قدر که نمازش او را از گناه بازداشته ، به همان اندازه نمازش قبول شده است .
(بحارالانوار ، ج 82 ، ص 198)
حضور قلب کامل امام سجاد (ع ) در نماز
عن ابی عبدالله - علیه السلام - قال :
کان ابی یقول کان علی بن الحسین - علیه السلام - اذا قام الی الصلوة ، کانه ساق شجر لایتحرک منه شی ء الا ما حرکت الریح منه ؛
امام سجاد (ع ) وقتی به نماز می ایستاد ، گویی شاخه درخت بود که جز آن چه باد از او به حرکت درآورد چیزی از او تکان نخورد .
(فروع کافی ، ج 3 ، ص 300 ، حدیث 4)
خشوع امام سجاد (ع ) در نماز
عن ابی عبدالله - علیه السلام - قال :
کان علی بن الحسین - علیهماالسلام - اذا قام الی الصلاة ، تغیر لونه . فاذا سجد لم یرفع راءسه حتی یرفض عرقا ؛
امام سجاد (ع ) وقتی به نماز می ایستاد رنگش دگرگون می شد و چون به سجده می رفت سربر نمی داشت تا آن که عرق از وی می ریخت .
(فروع کافی ، ج 3 ، ص 300)
خشوع امام حسن (ع ) در نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
ان الحسن بن علی - علیه السلام - کان اذا قام فی صلاته ترتعد فرائضه بین یدی ربه - عز و جل - و کان اذا ذکر الجنة و النار اضطرب اضطراب السلیم ؛
وقتی امام حسن مجتبی (ع ) به نماز می ایستاد ، تن مبارک حضرتش در مقابل پروردگار می لرزید و هرگاه یاد بهشت و جهنم می نمود ، چون مار گزیده مضطرب و پریشان می شد و به خود می پیچید .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 258 . میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 382)
خوف حضرت فاطمه (س ) در نماز
کانت فاطمه - علیهاالسلام - تنهج فی الصلاة فی خیفة الله تعالی ؛
فاطمه زهرا (س ) در حال نماز از شدت ترس نفسش به شماره می افتاد .
(بحارالانوار ، ج 85 ، ص 258 . میزان الحکمة ، ج 5 ، ص 382)
خشوع امیرالمؤ منین (ع ) در نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
و کان علی - علیه السلام - اذا قام الی الصلوة فقال : (وجهت وجهی للذی فطر السموات و الارض ) تغیر لونه حتی یعرف ذلک فی وجهه ؛
هنگامی که علی (ع ) به نماز می ایستاد ، این آیه شریفه را می خواند : (رو می آورم با تمام وجودم به کسی که آسمانها و زمین را آفرید) و رنگ مبارک حضرتش تغییر می کرد ، به طوری که تغییر حالت و دگرگونی از صورت مبارکش به خوبی مشاهده می گشت .
(میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 381)
حضرت علی (ع ) و خوف از خداوند
انه کان اذا دخل الصلاة کانه بناء ثابت او عمودقائم لا یتحرک ، و کان ربما رکع او سجد فیقع الطیر علیه و لم یطق احد ان یحکی صلاة رسول الله - صلی الله علیه وآله - الا علی بن ابیطالب و علی بن الحسین - علیهما صلواة المصلین - ؛
همانا امیرالمؤ منین (ع ) هنگامی که داخل نماز می شد ، همچون بنایی ثابت و استوار و بدون تحرک بود ، و یا همانند عمودی ایستاده بود که هیچ گونه تحرکی نداشت ، و بسا رکوع و سجودش ، طولانی می شد و بدن مبارکش از بس بی حرکت بود که گاهی مرغی بر پشت مبارک آن حضرت می نشست ، و احدی جز علی بن ابی طالب (ع ) و علی بن الحسین (ع ) طاقت نداشت که مانند رسول خدا (ص ) نماز بخواند .
(میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 382)
خضوع رسول خدا (ص ) در نماز
روی ان النبی - صلی الله علیه وآله - کان اذا قام الی الصلوة کانه ثوب ملقی ؛
پیامبر اسلام (ص ) هر وقت به نماز می ایستاد ، گویا جامه ای پهن شده بر روی زمین بود .
(میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 381 . بحار ، ج 84 ، ص 248)
حضور قلب ، شرط قبولی نماز
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
لایقبل الله صلاة امری ء لایحضر فیها قلبه ؛
خداوند نمازی را که در آن حضور قلب نباشد نمی پذیرد .
(مستدرک الوسائل ، ج 3 ، ص 59)
قبولی نماز با حضور قلب
قال زین العابدین - علیه السلام - :
ان العبد لایقبل من صلاته الا ما اقبل علیه منها بقلبه ؛
به درستی که نماز انسان قبول نمی شود ، مگر دلش در حال نماز پیش خداوند باشد .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 237)
نماز با وداع
قال الصادق - علیه السلام - :
اذا صلیت ، صلاة مودع یخاف ان لایعود الیها ابدا
وقتی که مشغول نماز می شوی ، مثل کسی که وداع کند با نماز وترس آن دارد که دیگر به آن نرسد
(وسائل الشیعه ، ج 4 ، ص 685)
آداب حضور قلب
و عن فقه الرضا - علیه السلام - :
فاذا اردت ان تقوم الی الصلوة ، فلا تقم الیها متکاسلا و لامتناعسا و لا مستعجلا و لامتلاهیا ؛ ولکن تاتیها علی السکون و الوقار و التودة و علیک بالخشوع و الخضوع متواضعا لله - عز و جل - متخاشعا ؛ علیک الخشیة و سیماء الخوف راجیا خائفا بالطمانینة علی الوجل و الحذر ؛ فقف بین یدیه کالعبد الابق المذنب بین یدی مولاه . فصف قدمیک ، و انصب نفسک ؛ و لاتلتفت یمینا و شمالا ؛ و تحسب کانک تراه ؛ فان لم تکن تراه ، فانه یراک . . . ؛
چون خواستی به نماز بایستی با حال کسالت ، خواب آلودگی ، شتاب و لهو و بازی مایست ؛ بلکه با آرامش و وقار نماز را به جای آور . و بر تو باد که (در نماز) خاشع و خاضع باشی و برای خدا تواضع کنی و خشوع و خوف را بر خود هموار سازی در آن حال که بین بیم و امید ایستاده باشی و پیوسته نگران و محترز باشی . پس ، بسان بنده ای گریخته و گنهکار که (بازگشته ) در محضر مولایش ایستاده ، در پیشگاه خدا بایست ؛ پاهای خود را کنار هم نه و قامتت را راست نگهدار و به راست و چپ روی مگردان ؛ و چنین بدان که گویی خدا را می بینی ؛ که اگر تو او را نمی بینی او تو را می بیند . . . .
(مستدرک الوسائل ، کتاب الصلوة ، باب 1 ، حدیث 7)
نماز بدون حضور قلب
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
لاینظر الله الی الصلوة لایحضر الرجل فیها قلبه مع بدنه ؛
خداوند نمازی را که در آن حضور قلب نباشد ، نظر نخواهد کرد .
(اسرارالصلوة ، ص 118)
آگاهی از نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
لو یعلم هذا المصلی ما فی الصلاة ما انفتل ؛
اگر نمازگزار بداند در نماز چه چیزی است ، هیچگاه التفاتی و توجهی به چیزی نخواهد داشت .
(وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 21)
تعقل در نماز
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
انما یکتب للعبد من صلاته ما عقل منها ؛
از نماز بنده آن مقداری را که تعقل کرده ، برایش نوشته می شود .
(محجة البیضاء ، ج 1 ، ص 398)
نماز با تفکر
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
رکعتان خفیفتان فی تفکر خیر من قیام لیلة ؛
دو رکعت نماز سبک ، در صورتی که همراه با تفکر و اندیشه باشد ، بهتر ازعبادت سراسر یک شب است .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 240 . میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 391)
موانع حضور قلب
قال علی - علیه السلام - :
لا یقومن احدکم فی الصلاة متکاسلا و لا ناعسا و لا یفکرن فی نفسه فانه بین یدی ربه و انما للعبد من صلاته ما اقبل علیه منها بقلبه ؛
در حال کسالت و چرت زدن نماز نخوانید و در حال نماز به فکر خودتان نباشید ، زیرادر محضر خدا ایستاده اید ، به درستی که آن مقدار از نماز بنده قبول می شود که قلبا به خدا توجه داشته باشد .
(بحارالانوار ، ج 84 ، ص 239 . وسائل الشیعه ، ج 4 ، ص 687)
فقط یاد خدا در حال نماز
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - :
من صلی صلوة لایذکر فیها شیئا من امر الدنیا ، لا یسئل الله شیئا ، الا اعطاه ؛
کسی که نماز می خواند ، در حال نماز هیچ چیز از امور دنیایی به یادش نیاید (فقط خداوند در نظرش باشد) ، در این صورت هر چیزی از خداوند بخواهد ، به او عطا می کند .
(مستدرک الوسائل ، ج 1 ، ص 265)
بازی در حال نماز
فی حدیث وصیة النبی - صلی الله علیه وآله - لعلی - علیه السلام - :
یا علی !کره الله - عزوجل - لامتی العبث فی الصلوة ؛
رسول خدا (ص ) در وصیتی به علی (ع ) فرمود : یا علی !خداوند از امت من که در حال نماز بازی می کنند ، کراهت دارد .
(جامع احادیث الشیعه ، ج 5 ، ص 47)