خدا شناسی

امام علی علیه السلام

خطبه 65-نهج البلاغه در علم الهی 

(در سال 38 هجری پس از پایان جنگ صفّین در مسجد کوفه این سخنرانی را ایراد کرد) 

خدا شناسی «شناخت صفات خدا» 

ستایش خداوندی را سزاست که هیچ صفتی بر صفت دیگرش پیشی نگرفته تا بتوان گفت: پیش از آنکه آخر باشد اول است و قبل از آنکه باطن باشد ظاهر است. هر واحد و تنهایی جز او، اندک است، هر عزیزی جز او ذلیل، و هر نیرومندی جز او ضعیف و ناتوان است، هر مالکی جز او بنده، و هر عالمی جز او دانش آموز است، هر قدرتمندی جز او، گاهی توانا و زمانی ناتوان است، هر شنونده ای جز خدا در شنیدن صداهای ضعیف کر و برابر صداهای قوی، ناتوان است و آوازهای دور را نمی شنود. هر بیننده ای جز خدا، از مشاهده رنگهای ناپیدا و اجسام بسیار کوچک ناتوان است، هر ظاهری غیر از او پنهان، و هر پنهانی جز او آشکار است. مخلوقات را برای تقویت فرمانروایی، و یا برای ترس از آینده، یا یاری گرفتن در مبارزه با همتای خود، و یا برای فخر و مباهات شریکان، و یا ستیزه جویی مخالفان نیافریده است، بلکه همه، آفریده های او هستند و در سایه پرورش او، بندگانی فروتن و فرمانبردارند. خدا در چیزی قرار نگرفته تا بتوان گفت در آن جاست، و دور از پدیده ها نیست تا بتوان گفت از آنها جداست. آفرینش موجودات او را در آغاز ناتوان نساخته، و از تدبیر پدیده های آفریده شده باز نمانده است، نه به خا 

طر آنچه آفریده قدرتش پایان گرفته و نه در آنچه فرمان داد و مقدر ساخت دچار تردید شد. بلکه فرمانش استوار، و علم او مستحکم، و کارش بی تزلزل است، خدایی که به هنگام بلا و سختی به او امیدوار، و در نعمتها از او بیمناکند.

شتافتن به سوی اعمال صالح در دنیا

امام علی علیه السلام

خطبه 64- نهج البلاغه تشویق به عمل صالح 

شتافتن به سوی اعمال صالح در دنیا

ای بندگان خدا! از خدا بپرهیزید. و با اعمال نیکو به استقبال اجل بروید، با چیزها فانی شدنی دنیا آنچه که جاویدان می ماند خریداری کنید. از دنیا کوچ کنید که برای کوچ دادنتان تلاش می کنند، آماده مرگ باشید که بر شما سایه افکنده است، چون مردمی باشید که بر آنها بانگ زدند و بیدار شدند، و دانستند دنیا خانه جاویدان نیست و آن را با آخرت مبادله کردند. خدای سبحان شما را بیهوده نیافرید، و بحال خود وانگذاشت، میان شما تا بهشت یا دوزخ، فاصله اندکی جز رسیدن مرگ نیست. زندگی کوتاهی که گذشتن لحظه ها از آن می کاهد، و مرگ آن را نابود می کند، سزاوار است که کوتاه مدت باشد، زندگی که شب و روز آن را به پیش می راند بزودی پایان خواهد گرفت، مسافری که سعادت یا شقاوت همراه می برد باید بهترین توشه را با خود بردارد، از این خانه دنیا زاد و توشه بردارید که فردای رستاخیز نگهبانتان باشد. بنده خدا باید از پروردگار خود بپرهیزد، خود را پند دهد و توبه را پیش فرستد، و بر شهوات غلبه کند، زیرا زمان مرگ پنهان، و آرزوها فریبنده اند، و شیطان، همواره با اوست و گناهان را زینت و جلوه می دهد تا بر او تسلط یابد، انسان را در انتظار توبه نگه می دارد که آن را تاخیر اندازد، و تا زمان فرا رسیدن مرگ از آن غفلت نماید. وای بر غفلت زده ای که عمرش بر ضد او گواهی دهد، و روزگار او را به شقاوت و پستی کشاند، از خدا می خواهیم که ما و شما را برابر نعمتها مغرور نسازد، و هیچ چیزی ما را از اطاعت پروردگار باز ندارد، که پس از فرا رسیدن مرگ دچار پشیمانی و اندوه نگرداند.

روش برخورد با دنیا

خطبه 63- نهج البلاغه نکوهش دنیا امام علی علیه السلام

روش برخورد با دنیا 

آگاه باشید! دنیا خانه ای است که کسی ایمنی ندارد مگر در آن به جمع آوری توشه آخرت پردازد، و از کارهای دنیایی کسی نجات نمی یابد. مردم به وسیله دنیا آزمایش می شوند، پس هر چیزی از دنیا را برای دنیا به دست آورند از کفشان بیرون می رود، و بر آن محاسبه خواهند شد، و آنچه را در دنیا برای آخرت تهیه کردند به آن خواهند رسید، و با آن خواهند ماند، دنیا در نظر خردمندان چونان سایه ای است که هنوز گسترش نیافته، کوتاه می گردد، و هنوز فزونی نیافته کاهش می یابد.

از دست دادن دنیا

بخشی از خطبه54 نهج البلاغه امام علی علیه السلام

 تن به جنگ دادن آسانتر از تن به کیفر پروردگار دادن است، و از دست دادن دنیا آسانتر از رها کردن آخرت است.

تعریف دنیا

بخشی از خطبه 52-در نکوهش دنیا امام علی علیه السلام

تعریف دنیا 

آگاه باشید، گویا دنیا پایان یافته، و وداع خویش را اعلام داشته است، خوبیهایش ناشناخته مانده به سرعت پشت کرده می گذرد، ساکنان خود را به سوی نابود شدن می کشاند، و همسایگانش را به سوی مرگ می راند. آنچه از دنیا شیرین بود تلخ شده، و آنچه صاف و زلال بود تیرگی پذیرفت، و بیش از ته مانده ظرف آب ریخته شده از آن باقی نمانده است، یا جرعه ای آب که با آن عطش تشنگان دنیا فرو نخواهد نشست. ای بندگان خدا! از سرایی کوچ کنید که سرانجام آن نابودی است، مبادا آرزوها بر شما چیره گردد، مپندارید که عمر طولانی خواهید داشت. 

خداشناسی

خطبه 49-صفات خداوندی امام علی علیه السلام

خداشناسی 

ستایش خداوندی را سزاست که از اسرار نهانها آگاه است، و نشانه های آشکاری در سراسر هستی بر وجود او شهادت می دهند، هرگز برابر چشم بینندگان ظاهر نمی گردد، نه چشم کسی که او را ندیده می تواند انکارش کند، و نه قلبی که او را شناخت می تواند مشاهده اش نماید، در والایی و برتری از همه پیشی گرفته، پس از او برتر چیزی نیست، و آنچنان به مخلوقات نزدیک است که از او نزدیکتر چیزی نمی تواند باشد. مرتبه بلند او را از پدیده هایش دور نساخته، و نزدیکی او با پدیده ها، او را مساوی چیزی قرار نداده است. عقلها را بر حقیقت ذات خود آگاه نساخته، اما از معرفت و شناسایی خود باز نداشته است. پس اوست که همه نشانه های هستی بر وجود او گواهی می دهند و دلهای منکران را بر اقرار به وجودش واداشته است، خدایی که برتر از گفتار تشبیه کنندگان و پندار منکران است

گذرگاه دنیا

بخشی از خطبه 45-گذرگاه دنیا امام علی علیه السلام

 روش برخورد با دنیا

 دنیا خانه آرزوهایی است که زود نابود می شوند، و کوچ کردن از وطن حتمی است، دنیا شیرین و خوش منظر است که به سرعت به سوی خواهانش می رود، و بیننده را می فریبد، سعی کنید با بهترین زاد و توشه از آن کوچ کنید و بیش از کفاف و نیاز خود از آن نخواهید و بیشتر از آنچه نیاز دارید طلب نکنید.

ستایش پروردگار

بخشی از خطبه 45-گذرگاه دنیا امام علی علیه السلام

ضرورت ستایش پروردگار 

ستایش خداوندی را سزاست که کسی از رحمت او مایوس نگردد، و از نعمتهای فراوان او بیرون نتوان رفت، خداوندی که از آمرزش او هیچ گنهکاری ناامید نگردد، و از پرستش او نباید سرپیچی کرد، خدایی که رحمتش قطع نمی گردد و نعمتهای او پایان نمی پذیرد. 

پرهیز از آرزوهای طولانی و هواپرستی



خطبه 42-پرهیز از هوسرانی امام علی علیه السلام

پرهیز از آرزوهای طولانی و هواپرستی 

ای مردم! همانا بر شما از دو چیز می ترسم، هواپرستی و آرزوهای طولانی. اما پیروی از خواهش نفس، انسان را از حق باز می دارد، و آرزوهای طولانی، آخرت را از یاد می برد. آگاه باشید! دنیا به سرعت پشت کرده و از آن جز باقیمانده اندکی از ظرف آبی که آن را خالی کرده باشند، نمانده است. به هوش باشید که آخرت به سوی ما می آید، دنیا و آخرت، هر یک فرزندانی دارند. بکوشید از فرزندان آخرت باشید، نه دنیا، زیرا در روز قیامت، هر فرزندی به پدر و مادر خویش باز می گردد. امروز هنگام عمل است نه حساب رسی، و فردا روز حساب رسی است، نه عمل. 

معنی شبهه

خطبه 38-معنی شبهه  امام علی علیه السلام

ضرورت شناخت شبهات 

شبهه را برای این شبهه نامیدند که به حق شباهت دارد. اما دوستان خدا نور هدایت کننده آنها در شبهات، یقین است. و راهنمای آنان مسیر هدایت الهی است، اما دشمنان خدا، دعوت کننده آنان در شبهات گمراهی است، و راهنمای آنان کوری است، آن کس که از مرگ بترسد نجات نمی یابد، و آن کس که مرگ را دوست دارد برای همیشه در دنیا نخواهد ماند.

چه بد تجارتی، که دنیا را بهای جان خود بدانی

  

امام علی علیه السلام:

 چه بد تجارتی، که دنیا را بهای جان خود بدانی، و با آنچه که در نزد خداست معاوضه نمایی. 

بخشی از خطبه 32 نهج البلاغه امام علی علیه السلام.

روش برخورد با دنیا

بخشی از خطبه 32 امام علی علیه السلام:

روش برخورد با دنیا :

ای مردم باید دنیای حرام در چشمانتان از پر کاه خشکیده، و تفاله های قیچی شده دامداران، بی ارزشتر باشد، از پیشینیان خود پند گیرید، پیش از آنکه آیندگان از شما پند گیرند، این دنیای فاسد نکوهش شده را رها کنید، زیرا مشتاقان شیفته تر از شما را رها کرد. 

دنیاشناسی

امام علی علیه السلام

خطبه 28-اندرز و هشدار 

دنیاشناسی 

(پس از حمد و ستایش الهی،) 

همانا دنیا روی گردانده، و وداع خویش را اعلام داشته است، و آخرت به ما روی آورده، و پیشروان لشگرش نمایان شد. آگاه باشید! امروز، روز تمرین و آمادگی، و فردا روز مسابقه است، پاداش برندگان، بهشت، و کیفر عقب ماندگان آتش است آیا کسی هست که پیش از مرگ، از اشتباهات خود، توبه کند؟ آیا کسی هست که قبل از فرا رسیدن روز دشوار قیامت، اعمال نیکی انجام دهد؟ آگاه باشید! هم اکنون در روزگار آرزوهایید، که مرگ را در پی دارد، پس هر کس در ایام آرزوها، پیش از فرا رسیدن مرگ، عمل نیکو انجام دهد، بهره مند خواهد شد، و مرگ او را زیانی نمی رساند، و آن کس که در روزهای آرزوها، پیش از فرا رسیدن مرگ کوتاهی کند، زیانکار و مرگ او زیانبار است، همانگونه که به هنگام ترس و ناراحتی برای خدا عمل می کنید، در روزگار خوشی و کامیابی نیز عمل کنید. آگاه باشید! هرگز چیزی مانند بهشت ندیدم که خواستاران آن در خواب غفلت باشند، و نه مانند آتش جهنم، که فراریان آن چنین در خواب فرورفته باشند. آگاه باشید! آن کس را که حق، منفعت نرساند، باطل به او زیان خواهد رساند، و آن کس که هدایت، راهنماییش نکند، گمراهی او را به هلاکت افکند آگاه باشید! به کوچ کردن فرمان یافته و برای جمع آوری توشه آخرت راهنمایی شدید، همانا، وحشتناکترین چیزی که بر شما می ترسم، هواپرستی، و آرزوهای دراز است، پس از این دنیا توشه برگیرید تا فردا خود را با آن حفظ نمایید.

تناسب نعمتها با استعدادهای گوناگون

بخشی از خطبه 23 امام علی علیه السلام

خطبه 23-در باب بینوایان 

تناسب نعمتها با استعدادهای گوناگون 

(پس از ستایش پروردگار،) 

بدانید که تقدیرهای الهی چون قطرات باران از آسمان به سوی انسانها فرود می آید، و بهره هر کسی، کم یا زیاد به او می رسد، پس اگر یکی از شما برای برادر خود، برتری در مال و همسر و نیروی بدنی مشاهده کند، مبادا فریب خورد و حسادت کند، زیرا مسلمان (تا زمانی که دست به عمل پستی نزده که از آشکار شدنش شرمنده باشد و مورد سرزنش مردم پست قرار گیرد) به مسابقه دهنده ای می ماند که دوست دارد در همان آغاز مسابقه پیروز گردد تا سودی به دست آورد و ضرری متوجه او نگردد. همچنین مسلمانی که از خیانت پاک است انتظار دارد یکی از دو خوبی نصیب او گردد، یا دعوت حق را لبیک گفته عمر او پایان پذیرد. (که آنچه در نزد خداست برای او بهتر است) و یا خداوند روزی فراوان به او دهد و صاحب همسر و فرزند و ثروت گردد، و همچنان دین و شخصیت خود را نگاهدارد. همانا ثروت و فرزندان، محصول دنیا و فانی شدنی، و عمل صالح زراعت آخرت است، گرچه گاهی خداوند. هر دوی آن را به ملتهایی خواهد بخشید. از خدا در آنچه اعلام خطر کرده است برحذر باشید، از خدا آنگونه بترسید که نیازی به عذرخواهی نداشته باشید، عمل نیک انجام دهید بدون آنکه به ریا و خودنمایی مبتلا شوید، زیرا هر کس، کاری برای غیر خدا انجام دهد، خدا او را به همان غیر واگذارد. از خدا، درجات شهیدان، و زندگی سعادتمندان، و همنشینی با پیامبران را درخواست می کنیم.

در توجه به قیامت

امام علی علیه السلام

خطبه 21-در توجه به قیامت 

راه رستگاری قیامت پیش روی شما و مرگ در پشت سر، شما را می راند، سبکبار شوید تا برسید، همانا آنان که رفتند در انتظار رسیدن شمایند.

علل پنهان بودن اسرار پس از مرگ امام

 امام علی علیه السلام

خطبه 20-در منع از غفلت 

علل پنهان بودن اسرار پس از مرگ 

آنچه را که مردگان دیدند اگر شما می دیدید، ناشکیبا بودید، و می ترسیدید، و می شنیدید و فرمان می بردید، ولی آنچه آنها مشاهده کردند بر شما پوشیده است، و نزدیک است که پرده ها فرو افتد. گر چه حقیقت را به شما نیز نشان دادند، اگر بدرستی بنگرید، و ندای حق را به شما شنواندند. اگر به خوبی بشنوید، و به راه راست هدایتتان کردند. اگر هدایت بپذیرید، راست می گویم، مطالب عبرت آموز اندرزدهنده را آشکارا دیدید، و از حرام الهی نهی شدید، و پس از فرشتگان آسمانی، هیچ کس جز انسان، فرمان خداوند را ابلاغ نمی کند.

شناخت بدترین انسانها خطبه امام علی(ع)

بخشی از خطبه 17 امام علی علیه السلام

خطبه 17-

شناخت بدترین انسانها

دشمن ترین آفریده ها، نزد خدا دو نفرند، مردی که خدا او را به حال خود گذاشته، و از راه راست دور افتاده است، دل او شیفته بدعت، و مردم را گمراه کرده، به فتنه انگیزی می کشاند، و راه رستگاری گذشتگان را گم کرده، و طرفداران خود و آیندگان را گمراه ساخته است، بار گناه دیگران را بر دوش کشیده، و گرفتار زشتیهای خود نیز می باشد. و مردی که مجهولاتی به هم بافته، و در میان انسانهای نادان امت، جایگاهی پیدا کرده است. در تاریکیهای فتنه فرو رفته، و از مشاهده صلح و صفا کور است، آدم نماها او را عالم نامیدند که نیست، چیزی را بسیار جمع آوری می کند که اندک آن به از بسیار است، تا آنکه از آب گندیده سیراب شود، و دانش و اطلاعات بیهوده فراهم آورد.

حق و باطل و تقوا خطبه امام علی(ع)

بخشی از خطبه 16 امام علی علیه السلام:

خطبه 16-به هنگام بیعت در مدینه 

 آگاه باشید همانا گناهان چون مرکبهای بدرفتارند، که سواران خود (گناهکاران) را عنان رهاشده در آتش دوزخ می اندازند، اما تقوی، چونان مرکبهای فرمانبرداری هستند که سواران خود را، عنان بر دست، وارد بهشت جاویدان می کنند. حق و باطل همیشه در پیکارند، و برای هر کدام 

طرفدارانی است، اگر باطل پیروز شود، جای شگفتی نیست، از دیرباز چنین بود، و اگر طرفداران حق اندکند، چه بسا روزی فراوان گردند، و پیروز شوند، اما کمتر اتفاق می افتد که چیز رفته باز گردد.

سرگردانی مردم، و ضرورت تقوا

 آن کس که بهشت و دوزخ را پیش روی خود دارد، در تلاش است برخی از مردم به سرعت به سوی حق پیش می روند، که اهل نجاتند، و بعضی به کندی می روند و امیدوارند، و دیگری کوتاهی می کند و در آتش جهنم گرفتار است، چپ و راست گمراهی، و راه میانه، جاده مستقیم الهی است که قرآن و آثار نبوت، آن را سفارش می کند، و گذرگاه سنت پیامبر (ص) است، و سرانجام بازگشت همه بدان سو است. ادعاکننده باطل نابود شد، و دروغگو زیان کرد، هر کس با حق درافتاد هلاک گردید، نادانی انسان همین بس که قدر خویش نشناسد. آنچه بر اساس تقوی پایه گذاری شود، نابود نگردد، کشتزاری که با تقوی آبیاری شود، تشنگی ندارد. مردم! به خانه های خود روی آورید، مسائل میان خود را اصلاح کنید، توبه و بازگشت پس از زشتیها میسر است، جز پروردگار خود، دیگری را ستایش نکنید، و جز خویشتن خویش دیگری را سرزنش ننمایید.

ستایش پروردگار

خطبه 002-پس از بازگشت از صفین 

ستایش پروردگار

ستایش می کنم خداوند را، برای تکمیل نعمتهای او، و تسلیم بودن برابر بزرگی او، و ایمن ماندن از نافرمانی او، و در رفع نیازها از او یاری می طلبم، زیرا آن کس را که خدا هدایت کند، هرگز گمراه نگردد، و آن را که خدا دشمن دارد، هرگز نجات نیابد، و هر آن کس را که خداوند بی نیاز گرداند، نیازمند نخواهد شد، پس ستایش خداوند از همه چیز گرانسنگ تر، و برترین گنجی است که ارزش ذخیره شدن دارد، 

آغاز آفرینش آسمان و...

خطبه 001-آغاز آفرینش آسمان و... 

عجز انسان از شناخت ذات خدا

سپاس خداوندی را که سخنوران از ستودن او عاجزند، و حسابگران از شمارش نعمت‏های او ناتوان، و تلاشگران از ادای حق او درمانده‏اند. خدایی که افکار ژرف اندیش، ذات او را درک نمی‏کنند و دست غوّاصان دریای علوم به او نخواهد رسید. پروردگاری که برای صفات او حدّ و مرزی وجود ندارد، و تعریف کاملی نمی‏توان یافت و برای خدا وقتی معیّن، و سر آمدی مشخّص نمی‏توان تعیین کرد. مخلوقات را با قدرت خود آفرید، و با رحمت خود بادها را به حرکت در آورد و به وسیله کوه‏ها اضطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد. 

اسرار سلام نماز

اسرار سلام نماز

قال الصادق - علیه السلام -

معنی السلام فی دبر کل صلوة الامان ای ، من ادی امرالله وسنة نبیه -صلی الله علیه وآله - خاشعا منه قلبه فله الامان من بلاء الدنیا و برائة من عذاب الاخرة و السلام اسم من السماء الله تعالی ، اودعه خلقه لیستعملوا معناه فی المعاملات و الامانات و الاضافات ، و تصدیق مصاحبتهم فیما بینهم وصحة معاشرتهم و اذا اردت ان تضع السلام موضعه و تؤ دی معناه فاتق الله و لیسلم منک دینک و قلبک و عقلک و لاتدنسها بظلمة المعاصی ؛ و لتسلم حفظتک لاتبرمهم ولاتملهم و توحشهم منک بسوء معاملکت معهم ثم صدیقک ثم عدوک فان من لم یسلم منه من هو الاقرب الیه فالابعد اولی و من لا یضع السلام مواضعه هذه فلا سلام و لاتسلیم (خ ل  سلم ) و کان کاذبا فی سلامه و ان افشاه فی الخلق ؛ 

معنای سلام در پایان هر نماز امان است ؛ یعنی هرکس که امر خدا و سنت پیامبرش را با خشوع قلبی در مقابل خداوند به جای آورد ، از بلای دنیا در امان و از عذاب آخرت بر کنار است . و (سلام ) نامی از نامهای خداوند تبارک و تعالی است که میان خلق خود به ودیعت نهاده تا معنا و محتوای آن را در داد و ستدها ، امانتداری ها و در روابط باهم ، و برای تاءیید و تصدیق همنشینان و صحت آمیزش و معاشرتشان به کار ببرند . چنانچه خواستی (سلام ) را جای خود نهی و (حق ) معنای آن را ادا کنی ، باید از خدا پروا کنی و دین ، دل و عقلت از (گزند و آسیب ) خودت در سلامت باشد وآنها را به تیرگی گناهان نیالایی ؛ و باید فرشتگان نگهبانت را سلامت بداری ، آنها را نیازاری و ملولشان نسازی و با بد رفتاری با ایشان آنان را از خود نترسانی ؛ آنگاه دوستت و سپس دشمنت (باید از جانب تو در سلامت باشند) که هرکس نزدیک ترین کس به او از دست او در سلامت نباشد ، به طریق اولی دورترین کس از او در سلامت نخواهد بود وهر کس که سلام را در جایگاههایش ننهد ، (او را) نه سلامی است و نه تسلیمی و در سلام گفتنش دروغگو است ، هرچند که بلند و آشکار در میان مردم سلام بگوید . (مصباح الشریعه ، باب 18 ، بحارالانوار ، ج 82 ، ص 307)

تاءثیر سلام نماز

تاءثیر سلام نماز

قال العسکری - علیه السلام - فی تفسیره 

فاذا سلم من صلاته ، سلم الله علیه و سلم علیه ملائکته 

پس زمانی که بنده نمازش راسلام داد ، خداوند و ملائکه بر او سلام می فرستند . (بحارالانوار ، ج 82 ، ص 221) 

اسرار تشهد

اسرار تشهد

قال الصادق - علیه السلام -

التشهد ثناء علی الله تعالی فکن عبدا له فی السر خاضعا له فی الفعل کما انک عبد له بالقول و الدعوی وصل صدق لسانک بصفاء صدق سرک فانه خلقک عبدا و امرک ان تعبده بقلبک و لسانک و جوارحک ، و ان تحقق عبودیتک له بربوبیته لک ، و تعلم ان نواصی الخلق بیده فلیس لهم نفس و لالحظ الا باذنه و ارادته قال الله - عزوجل - (و ربک یخلق ما یشاء و یختار ما کان لهم الخیرة  امرهم سبحان الله و تعالی عما یشرکون ) فکن عبدا شاکرا بالفعل کما انک عبد ذاکر بالقول و الدعوی و صل صدق لسانک بصفاء سرک فانه خلقک ؛ فعزوجل ان یکون ارادة و مشیة لاحد الا بسابق ارادته و مشیته فاستعمل العبودیة فی الرضا بحکه وبالعبادة فی اداء اوامره و قد امرک بالصلوة علی نبیه محمد -صلی الله علیه وآله - فاوصل صلوته بصلوته و طاعته بطاعته و شهادته بشهادته و انظر لایفوتک برکات معرفة حرمته ، فتحرم عن فائدة صلوته و امره بالاستغفار لک و الشفاعة فیک ان اتیت بالجواجب فی الامر و النهی و السنن و الاداب ؛ و تعلم جلیل مرتبته عند الله - عزوجل - ؛ 

تشهد ستایش خداوند تعالی است ؛ پس در باطن و ضمیر بنده او و در عمل و کردار خاضع برای او باش ، همچنان که در سخن و ادعا اوهستی و راستی زبانت را به صفای صدق ضمیرت بپیوند ، که او تو را بنده آفریده و دستورت داده تا با قلب و زبان و (همه ) اعضا و جوارحت عبادتش کنی و بدان جهت که او پروردگار تو است ، بندگی او نمایی ، وبدانی که اختیار و سرنوشت خلق به دست اوست و کس را یارای هیچ نفسی و نیم نگاهی جز به توان و خواست او نیست و جز با اجازه و اراده او قادر به انجام کوچکترین کاری در مملکت او نمی باشد خداوند عزوجل فرموده  (پروردگار تو آنچه بخواهد می آفریند و انتخاب واختیار می کند وآنان را در کارهایشان گزینش و انتخاب نیست ، منزه و برتر است خدا از آنچه شرک می ورزند) پس بنده سپاسگزار خدا باش در عمل ، آن سان که به زبان و و ادعا ذکر اوگویی ، و راستی زبانت را به صفای ضمیرت بپیوند که او تو را آفریده (و از درونت آگاه است ) پس برتر و والاتر از آن است که کسی را بدون آنکه نخست او اراده کند ، اراده ای باشد ؛ پس با تسلیم ورضا به فرمان او باش و با عبادت کردن به وسیله انجام اوامرش بندگی به جای آر و تو را به صلوات بر پیامبرش محمد (ص ) امر کرده ، پس نماز خدا را با صلوات بر پیامبر (ص ) و طاعت او را با طاعت آن حضرت وشهادت (به وحدانیت ) او را به شهادت (به رسالت ) آنجناب وصل کن ، و بکوش تا برکات معرفت حرمت آن جناب از دستت نرود و از بهره درود فرستادن او (اشاره به آیه 103 سوره توبه ) غافل نشوی که اگر به آنچه فعل یا ترکش واجب است و به سنن و آداب عمل کنی ، و مرتبت بلند او را نزد خداوند بدانی او به فرمان خدا برایت استغفار کند و درباره ات شفاعت نماید (اشاره به آیه 159 سوره آل عمران و آیات دیگر) . (مصباح الشریعة ، باب 17 ، بحارالانوار ، ج 82 ، ص 284) 

معنای تشهد

معنای تشهد

قال علی - علیه السلام -

وتاءویل تشهدک تجدید الایمان و معاودة الاسلام و الاقرار بالعبث بعد الموت و تاءویل قولک السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته ترحم عن الله سبحانه فمعنهاها هذه امان لکم من عذاب یوم القیامة 

معنای تشهد تجدید و تکرار شهادتین است که تجدید ایمان و اسلام است واعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ ، و معنای (السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ) ازخدا ترحم خواستن برای خود و همه بندگان است ؛ که این خود سبب ایمن شدن از عذاب قیامت خواهد شد . (میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 395) 

وجوب صلوات بر پیغمبر در تشهد

وجوب صلوات بر پیغمبر در تشهد

قال الله تبارک و تعالی 

ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایهاالذین امنوا صلو عیله و سلموا تسلیما 

خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند ، ای کسانی که ایمان آورده اید ! بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملا تسلیم (فرمان او) باشید . (سوره احزاب ، آیه 56) .

عظمت سجده

عظمت سجده

قال علی - علیه السلام -

لویعلم لاالمصلی ما یغشاه من جلال الله ما سره ان یرفع راءسه من السجود 

اگر نمازگزار بداند چه اندازه مشمول جلال الهی است هرگز راضی نمی شود که سر از سجده بردارد . (بحارالانوار ، ج 82 ، ص 207 ، میزان الحکمه ، ج 5 ، ص 379) 

علت عدم جواز سجده بر غیر زمین

علت عدم جواز سجده بر غیر زمین

عن هشام بن الحکم قال 

قلت لابی عبدالله - علیه السلام - اخبرنی عما یجوز السجود علیه و عما لایجوز ؟  قال  السجود لایجوز الا علی الارض اما انبتت الارض الا ما اکل و لبس فقلت له  جعلت فداک ما العلة فی ذلک ؟  قال  لان السجود هو الخضوع لله - عزوجل - فلاینبغی ان یکون علی ما یؤ کل و یلبس لان ابناء الدنیا عبید ما یاءکلون و یلبسون والساجد فی سجوده فی عبادة الله - عزوجل - فلا ینبغی ان یضع جبهته فی سجوده علی ابناء الدنیا الذین اغتروا بغرورها و السجود علی الارض افضل لانه ابلغ فی التواضع و الخضوع لله - عزوجل - ؛ 

هشام بن حکم می گوید به امام صادق (ع ) عرض کردم  بر چه چیز سجده جایز است و بر چه چیز جایز نیست ؟  حضرت فرمود سجده تنها بر زمین و رستنی هایی که خوردنی و پوشیدنی نباشند ، جایز است عرض کردم  فدایت گردم ! علت این امر چیست ؟  حضرت فرمود چون سجود ، فروتنی و خضوع برای خداوند - عزوجل - است و سزاوار نیست که بر خوردنی ها و پوشیدنی ها باشد ، زیرا دنیا پرستان بنده خوارک و پوشاک خودهستند و کسی که سر به سجدته گذارده ، در حال عبادت خدا است . پس شایسته نیست بر آنچه که دنیاطلبان را فریفته ، سجده کند و سجده بر زمین برتر است ، زیرا این سجده ، منتها مرتبه فروتنی و خضوع برای خداوند است . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 147) .

اثر سجده فراوان

اثر سجده فراوان

عن الصادق - علیه السلام -

جاء رجل الی رسول الله -صلی الله علیه وآله - فقال  یا رسول الله ! کثرت ذنوبی و ضعف عملی فقال رسول الله -صلی الله علیه وآله - اکثر السجود فانه یخط الذنوب کما یحط الریح ورق الشجر 

از حضرت امام صادق (ع ) روایت شده است که مردی پیش پیامبر (ص ) آمدو گفت  یا رسول الله ! گناهان من بی شمار است ولی عمل نیک من اندک است پیامبر گرای اسلام (ص ) فرمود سجده فراوان به جای آور ؛ زیرا سجده گناهان را دور سازد همچنان که باد برگ درخت را می ریزاند . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 162 ، امالی صدوق ، ج 76 ، حدیث 11) .

نزدیک ترین حالت بنده به پروردگار

نزدیک ترین حالت بنده به پروردگار

قال الصادق - علیه السلام -

اقرب ما یکون العبد الی الله - عزوجل - و هو ساجد ، قال الله ، عزوجل - (واسجد و اقترب ) 

نزدیک ترین حالت بنده به خداوند بزرگ وقتی است که در سجده است خداوند فرمود (سجده کن و تقرب جوی ) . (روضة المتقین ، ج 2 ، ص 38) .

فلسفه سجده بر خاک

فلسفه سجده بر خاک 

قال علی - علیه السلام -

و لما فی ذلک من تغیر عتاق الوجوه بالتراب تواضعا و التصاق کرائم الجوارح بالارض تصاغرا 

هنگامی که انسان نماز می خواند ، ساییدن گونه ها به خاک نشانه تواضع و گذراندن اعضاء شریف بر زمین دلیل کوچک و حقارت است . (نهج البلاغه ، خطبه 192) 

سجده مایه تقرب

سجده مایه تقرب 

قال علی - علیه السلام -

اقرب مایکون العبد من الله اذا سجد 

نزدیک ترین چیزی که بنده را به خدا نزدیک می کند سجده است . (بحارالانوار ، ج 82 ، ص 233) .

سجده طولانی و فریاد شیطان

سجده طولانی و فریاد شیطان

قال الصادق - علیه السلام -

ان العبد اذا اطال السجود حیث لایراه احد ، قال الشیطان و اویلاه اطاعوا و عصیت و سجدوا و اءبیت 

به درستی انسان هنگامی که سجده را طولانی کرد ، فریاد شیطان بلند می شود که  وای بر من ، ! آنها اطاعت خدا کردند و من عصیان کردم آنان سجده کردند و من نافرمانی کردم . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 163) 

فریاد شیطان

فریاد شیطان

قال الصادق - علیه السلام -

ان العبد اذا سجد فاطال السجود نادی ابلیس 

وقتی بنده به سجده افتاد و سجده اش را طول داد ، شیطان فریاد زد . (اصول کافی ، ج 3 ، ص 264) 

شهادت جایگاه سجده در قیامت

شهادت جایگاه سجده در قیامت 

قال رسول الله -صلی الله علیه وآله -

ما من رجل یجعل جبهته فی بقعة من بقاع الارض لا شهدت له بها یوم القیامة 

هرانسانی که پیشانی خود را برای سجده بر قطعه ای از زمین بگذارد ، آن زمین در روز قیامت به نفع وی شهادت خواهد داد . (وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 474 ، مستدرک الوسائل ، ج 1 ، ص 175)

سجده و رحمت الهی

سجده و رحمت الهی

قال علی - علیه السلام -

لو یعلم المصلی ما یغشاه من الرحمة لما رفع راءسه من السجود 

اگر نمازگزار بداند که چقدر از رحمت (خداوند تعالی ) او را فراگرفته است ، سرش را از سجده برنمیدارد . (غررالحکم ، ص 261)

حسرت ابلیس

حسرت ابلیس 

قال علی - علیه السلام -

ان العبد اذا سجد نادی ابلیس  یا ویله اطاع وعصیت و سجد و ابیت 

وقتی بنده سجده کرد ، ابلیس فریاد می زند وای بر من او اطاعت کرد ، ولی من معصیت کردم ، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم . (بحارالانوار ، ج 82 ، ص 233) 

نزدیکترین حالت بنده به خدا

نزدیکترین حالت بنده به خدا

قال الصادق - علیه السلام -

اقرب مایکون العبد الی الله و هو ساجد 

نزدیکترین حالت بنده به خدا ، زمانی است که در سجده است . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 163) 

سجده را طولانی کنید

سجده را طولانی کنید

قال امیرالمؤ منین - علیه السلام -

اطیلوالسجود ، فمامن عمل اشد علی ابلیس من ان یری ابن آدم ساجدا لانه امر بالسجود ، فعصی و هذا امر بالسجود فاءطاع و نجا 

سجده راطولانی کنید که هیچ کاری بر ابلیس سنگین تر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند ، چون به او دستور سجده داده شد ، ولی عصیان ورزید ، در حالی که فرزند آدم ماءمور به سجده شد و اطاعت کرد و نجات یافت . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 161) .

حقیقت سجده

حقیقت سجده 

قال الصادق - علیه السلام - 

ما خسر و الله من اتی بحقیقة السجود ، و لو کان فی العمر مرة واحدة ، و ما افلح من خلا بربه فی مثل ذلک الحال شبیها بمخادع لنفسه غافل لاه عما اعد الله للساجدین من انس العاجل ، و راحة الاجل ، ولا بعد ابدا عن الله من احسن تقربه فی السجود ، ولا قرب الیه ابدا من اساء ادبه و ضیع حرمته بتعلیق قلبه بسواه فی حال سجوده ، فاسجد سجود متواضع ذلیل علم انه خلق من تراب یطاءه الخلق و انه رکب من نطفة یستقذرها کل احد و کون و لم یکن و قد جعل الله معنی السجود سبب التقرب الیه بالقلب و السر و الروح ، فمن قرب منه بعد من غیره ، الا یری فی الظاهر انه لایستوی حال السجود الا بالتواری عن جمیع الاشیاء و الاحتجاب عن کل ما تراه العیون ، کذلک اراد الله تعالی امر الباطن فمن کان قلبه متعلقا فی صلاته بشی ء دون الله ، فهو قریب من ذلک الشی ء بعید من حقیقة ما اراد الله منه فی صلاته ، قال الله - عزوجل - (ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه ) و قال رسول الله صلی الله علیه وآله - قال الله - عزوجل - لا اطلع علی قلب عبد فاعلم منه حب الاخلاص لطاعتی لوجهی ، و ابتغاء مرضاتی الا تولیت تقویمه و سیاسته و من اشتغل فی صلاته بغیری فهو من المستهزئین بنفسصه و مکتوب اسمه فی دیوان الخاسرین 

به خدا قسم ! کسی که حقیقت سجود را به جای آورد ، زیان نکند ، اگر چه در تمام عمرش تنها یک بار چنی کند و رستگار نشود کسی که در چنین حالتی مانند کسی که خود را فریب می دهد با خدایش خلوت کند و از آنچه که برای ساجدان آماده کرده غافل باشد (یعنی ) انسی دنیوی و آسایشی اخروی و آنکس که به واسطه تعلق قلب خویش به جز خدا در شخص حال سجود ادبش را نگاه ندارد و حرمتش را ضایع کند او را قربی نباشد پس چون شخص متواضع و ذلیلی سجده کن که می داند او را از خاکی که مردمان بر آن پای می نهند بیافریده اند و او در نطفه ای بوده که همه از بویش متنفرند و قبلا نبوده و بعدا موجود شده است و خداوند حقیقت سجود را وسیله ای قرار داد تا انسان به قلب و باطن و روحش بدو تقرب جوید پس هر کسی که بدو نزدیک شود ، از غیر او دور گردد آیا نمی بینی که ظاهر سجده درست نیاید جز با مخفی شدن از جمیع اشیاء و مستور گشتن از هرآنچه چشمها می بینند ؛ همین طور خداوند نیز امر باطن را خواهان است پس کسی که قلبش در نماز به چیزی جز خداوند تعلق یابد ، از آنچه که خدا در نماز از او خواسته دور و به آن چیز که بدان تعلق یافته نزدیک است خداوند - عزوجل - می فرماید (خداوند در سینه کسی دو قلب ننهاده است ) و پیامبر خدا (ص ) فرمود خداوند می فرماید (قلب هیچ بنده ای را نبینم که در آن حب اخلاص برای عبادتم و طلب رضایم باشد ، مگر آن که قوام و اداره امورش را عهده دار شوم و آنکس که در نمازش به کسی جز من مشغول شود از کسانی باشد که خودرا به استهزاء گرفته اند ، و نامش در دیوان زیانکاران نوشته شود) . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 136)

مشمول شفاعت و همنشین پیامبر (ص )

مشمول شفاعت و همنشین پیامبر (ص )

روی ان رجلا قال لرسول الله -صلی الله علیه وآله -

ادع الله ان یجعلنی من اهل شفاعتک و یرزقنی مرافقتک فی الجنة . قال -صلی الله علیه وآله - اعنی بکثرة السجود 

مردی به پیامبر (ص ) عرض کرد یا رسول الله ! از خدا بخواه که مرا مشمول شفاعت تو قرار دهد و از همنشینان تو در بهشت باشم . (رسول خدا (ص ) فرمود من از خدا می خواهم ولی تو هم مرا با زیادی سجده کمک کن . (المحجة البیضاء ، ج 1 ، ص 345) .